Biogram

MARCIN WROŃSKI – pisarz, najbardziej znany z popularnego cyklu kryminałów retro o komisarzu Zygmuncie Maciejewskim. Za swoje powieści otrzymał m.in. Nagrodę Wielkiego Kalibru i Nagrodę Artystyczną Miasta Lublin. Współpracuje z „Przekrojem”, pisze dla teatru oraz radia, jest także autorem scenariusza filmu animowanego Ta cholerna niedziela (2014) na motywach własnej powieści.

Urodził się w 1972 r. w Lublinie, ukończył polonistykę na KUL. W latach 90. związany z nurtem trzeciego obiegu - publikował m.in. w artzinach „Lampa i Iskra Boża”, „Mała Ulicznica”, „Brytan OD NOWA”.

Debiutował w 1992 roku
zbiorem opowiadań Udo Pani Nocy, wkrótce wydał też mikropowieść pijacko-przygodową Obsesyjny motyw babiego lata (1994). Tworzył piosenki i skecze dla prowadzonego przez siebie kabaretu „Osoby o Nieustalonej Tożsamości”, był felietonistą radiowym i prowadził audycję literacką Fikcja o północy. Ten okres twórczości Wrońskiego omawiali m.in. Przemysław Czapliński, Paweł Dunin-Wąsowicz, Wojciech Kajtoch. Sam autor szybko uznał go jednak za rozdział zamknięty.

Z pozoru wyglądało to cudownie: wczesny debiut i jeszcze kropka nad „i”, czyli pierwsza powieść. Tymczasem było fatalnie, bo musiałem zmarnować sporo papieru tylko po to, aby sobie uświadomić, że nie umiem pisać. Właśnie dlatego na kolejne dziesięć lat praktycznie zamilkłem i powróciłem już jako autor literatury gatunkowej – najpierw fantastyki, potem kryminału i sensacji.

Był nauczycielem języka polskiego w liceum, później kilka lat pracował jako redaktor w wydawnictwach Wydawnictwo Paweł Skokowski, Fabryka Słów i Red Horse. Zajmował się m.in. powieściami Romualda Pawlaka, tłumaczeniami z rosyjskiego Eugeniusza Dębskiego czy kilkoma wczesnymi książkami Jakuba Ćwieka, co autorowi Kłamcy wciąż zdarza się publicznie wspominać.

Praca redaktora była dla mnie lepszą szkołą pisania niż wszystko, co do tej pory mi się przydarzyło. W tym zawodzie nie sprawdzają się poloniści w sosie własnym – tacy nadają się na korektorów, a do pracy z autorem trzeba mieć jakieś pojęcie o warsztacie. Dlatego jako nieudaczny pisarz odnalazłem się w tym doskonale, a zafascynowany tym, jak sprawnie naprawiam cudze błędy, nauczyłem się poprawiać własne. Próby z fantastyką nie mogły się jednak udać, bo chociaż rozumiałem gatunek, zbyt mało było w nim punktów wspólnych z moim DNA. Natomiast kryminał okazał się doskonałą okazją do pogodzenia jeszcze studenckich zainteresowań historią mikro z zarabianiem pieniędzy.

W 2005 r. ukazała się pierwsza po latach milczenia książka Wrońskiego – ku dezaprobacie niektórych kolegów – zbiór opowiadań fantasy Tfu, pluje Chlu!. Jednakże autor niedługo pozostał wierny temu gatunkowi. Ostatni tekst fantastyczny – opowiadanie Piękne jesteście, przyjaciółki moje z antologii A.D. XIII (2007) – już dobitnie wskazuje na powrót do zainteresowań historią, kulturą żydowską i rodzinnym Lublinem. W tym samym roku ukazało się pierwsze wydanie Morderstwa pod cenzurą, powieści rozpoczynającej cykl kryminałów retro o komisarzu Maciejewskim, dzięki któremu Wroński, dotąd przeplatający aktywność literacką ze zleceniami redaktorskimi, został zawodowym pisarzem.

Cykl o komisarzu Maciejewskim
I		*Morderstwo pod cenzurą* (2007) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru, tłum. na rosyjski, Ta cholerna niedziela (film animowany na motywach powieści)
II		*Kino Venus* (2008) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru, tłum. na rosyjski, projekt animacyjno-muzyczny na podstawie książki
III		*A na imię jej będzie Aniela* (2011) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru, tłum. na francuski (w opracowaniu)
IV		*Skrzydlata trumna* (2012) – Nagroda Wielkiego Kalibru Czytelników, Nagroda Artystyczna Miasta Lublin
V		*Pogrom w przyszły wtorek* (2013) – Nagroda Wielkiego Kalibru, Nagroda Wielkiego Kalibru Czytelników, statuetka Kryminalnej Piły, adaptacja teatralna
VI		*Haiti* (2014)
VII		*Kwestja krwi* (2014) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru
VIII		*Portret wisielca* (2015) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru
IX		*Czas Herkulesów* (2017) – Złoty Pocisk za najlepszy kryminał historyczny
X		*Gliny z innej gliny* (2018) – wieńczący cykl zbiór opowiadań kryminalnych z udziałem gości: Ryszarda Ćwirleja, Roberta Ostaszewskiego i Andrzeja Pilipiuka

Thrillery współczesne
1.		*Officium Secretum. Pies Pański* (2010) – nominacja do Nagrody Wielkiego Kalibru
2.		kontynuacja w planach

W 2012 r. Wroński brał udział w projekcie Citybooks, który zaowocował opowiadaniem zrealizowanym dla francuskiego miasta Chartres.

(Pre)debiut dramaturgiczny Wrońskiego
w rzeczywistości poprzedzał literacki, lecz już jako dojrzały pisarz współpracę ze sceną rozpoczął swobodną adaptacją Pasterki i kominiarczyka H.Ch. Andersena na zaproszenie Teatru Andersena (2010). Trzy lata później napisał dla Sceny InVitro cykl ulicznych jednoaktówek opartych na legendach miejskich, zaś w 2017 stworzył scenariusz adaptacji teatralnej Pogromu w przyszły wtorek (premiera 2017). W widowisku w reż. Łukasza Witt-Michałowskiego i Norberta Rudasia wystąpili w rolach głównych Przemysław Sadowski, Mirosław Zbrojewicz, Matylda Damięcka i Agnieszka Wielgosz. W 2018 za ten spektakl Ł. Witt-Michałowski i M. Wroński zostali uhonorowani Nagrodą Artystyczną Miasta Lublina.

Fotografie: Marcin Łobaczewski

Twórczość

2022

Choleryczni – monodram; premiera performatywna 30.12.2022, tekst M. Wroński, reż. Łukasz Witt-Michałowski, wyst. Mateusz Nowak (Monodrama z Gubernialnego Miasta Lublina niepamiętanych lat połowy wieku XIX, kiedy to między jednym a drugim powstaniem miasto nasze gnuśnieć zaczęło).
Ryngraf – serial teatralny, premiera 9.06.2022, reż. Łukasz Witt-Michałowski, prod. Paweł Anansi, wyst. Mirosław Zbrojewicz, Przemysław Sadowski, Anna Maria Sieklucka.
Mała ojczyzna [w:] Zimno, zimniej, zbrodnia, Wydawnictwo Harde, Warszawa 2022 (zbiór opowiadań, s. 320, współautorzy: Wojciech Chmielarz, Ryszard Ćwirlej, Robert Ostaszewski, Anna Rozenberg, Magdalena Stachula, Bartosz Szczygielski, Izabela Szolc); opowiadanie z cyklu Ze śledztw Herberta Szadena.
Rosół [w:] Kwartalnik Literacki „Wyspa” Nr 3 (63) 2022, opowiadanie z cyklu Ze śledztw Herberta Szadena.
5000 brojlerów [w:] Kwartalnik Literacki „Wyspa” Nr 1 (61) 2022, opowiadanie z cyklu Ze śledztw Herberta Szadena.

2018

Komisarz Maciejewski X. Gliny z innej gliny, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2018. (zbiór opowiadań, s. 416, współautorzy: Ryszard Ćwirlej, Robert Ostaszewski, Andrzej Pilipiuk)
5000 brojlerów, PR I (Teatr Polskiego Radia), premiera 10 VI 2018, tekst M. Wroński, reż. Waldemar Modestowicz. (słuchowisko)

2017

Komisarz Maciejewski IX. Czas Herkulesów, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2017. (powieść kryminalna, s. 295)
Zgniły spokój, Teatrzyk Zielone Oko (Teatr Polskiego Radia), premiera 28 V 2017, tekst M. Wroński, reż. Waldemar Modestowicz. (słuchowisko)
Pogrom w przyszły wtorek, Fundacja Sceny InVitro i Vena Art, premiera 14 VII 2017, tekst M. Wroński, reż. Łukasz Witt-Michałowski i Norbert Rudaś. (kino-teatralna adaptacja na podstawie własnej powieści)
Złota robota, „Przekrój” 2017 nr 4 (3559). (opowiadanie)
Trupów hurtowo trzech [w:] Trupów hurtowo trzech. Opowiadania kryminalne, Poznań, Media Rodzina, 2017. (opowiadanie)

2016

W Lublinie, czyli nigdzie, „Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny” 2016, 14 maja.
Komisarz Maciejewski VIII. Portret wisielca, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2016. (powieść kryminalna, s. 312)
Pożar w zamtuzie, Scena Prapremier InVitro, premiera 24 IX 2016, tekst M. Wroński, reż. Łukasz Witt-Michałowski. (komedia muzyczna)
Dintojra, Scena Prapremier InVitro, premiera 24 IX 2016, tekst M. Wroński, reż. Łukasz Witt-Michałowski. (mikromusical uliczny)
Czarcia Łapa [w:] Rewers. Poznań, Czwarta Strona, 2016. (opowiadanie)

2015

Komisarz Maciejewski I. Morderstwo pod cenzurą, wyd. IV, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski II. Kino Venus, wyd. V (dwutomowe), Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski III. A na imię jej będzie Aniela, wyd. III (dwutomowe), Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski IV. Skrzydlata trumna, wyd. III, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski V. Pogrom w przyszły wtorek, wyd. III, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski VI. Haiti, wyd. II, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.
Komisarz Maciejewski V. Pogrom w przyszły wtorek [w trójpaku:] Nagroda Wielkiego Kalibru, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2015.

2014

Komisarz Maciejewski VI. Haiti, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2014. (powieść kryminalna, s. 352)
Komisarz Maciejewski VII. Kwestja krwi, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2014. (powieść kryminalna, s. 304)
Ta cholerna niedziela, na motywach Morderstwa pod cenzurą M. Wrońskiego, scen. i tekst piosenki finałowej M. Wroński, reż. Przemek Kotyński, prod. Studio ORKA. (film animowany krótkometrażowy)

2013

Widokówki z Chartres, „Lajf. Magazyn Lubelski” 2013 nr 1 (7). (przedruk opowiadania z fotografiami autora z podróży)
Komisarz Maciejewski V. Pogrom w przyszły wtorek, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2013. (powieść kryminalna, s. 320)
Legendy Starego Miasta. Córka Złotnika / Old Town Legends. The Goldsmith's Daughter, Scena Prapremier InVitro, premiera pol. 3 VII 2013, ang. 13 VII 2013. Tekst M. Wroński, reż. Łukasz Witt-Michałowski, tłum. wersji ang. Saba Litwińska. (komedia uliczna)
A na imię jej będzie Aniela, wyd. II, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2013. (powieść kryminalna)

2012

Komisarz Maciejewski IV. Skrzydlata trumna, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2012. (powieść kryminalna, s. 307)
Lęki i strachy, „Coś na progu” 2012 nr 1. (felieton)
Do widzenia, przyjacielu [w:] Autor przychodzi wieczorem. Antologia jubileuszowa na 20-lecie Wydawnictwa W.A.B., Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2012. (opowiadanie)
Skrzydlata trumna / Der geflügelte Sarg, „Radar” 2012 nr 1(5). (fragm. powieści, wyd. dwujęzyczne pol.-niem., tłum. Saskia Herklotz)
Retromotywa, „Coś na progu” 2012 nr 2. (felieton)
Kino Venus, wyd. III, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2012. (powieść kryminalna, s. 352)
Polskie piekiełko i ojciec inkwizytor, „W drodze” 2012 nr 7 (467). (esej o genezie powieści Officium Secretum. Pies Pański)
Widokówki z Chartres / Postcards from Chartres / Cartes Postales de Chartres / Ansichten uit Chartres, Citybooks 2012 (opowiadanie, tłum. ang. Antonia Lloyd-Jones, fr. Charles Zaremba, hol. Karol Lesman).
A na imię jej będzie Aniela, reż. Agata Koss-Dybała, scen. M. Wroński i Małgorzata Żurakowska, prod. Polskie Radio Lublin i Stowarzyszenie Przyjaciół Radia Lublin, 2012. (słuchowisko radiowe; pełna wersja online, wyd. CD skrócone)
Wtóra Księga Schulzowska / Das zweite Buch Bruno / Друга шульцова Книга, „Radar” 2012 nr 6. (esej, wyd. trójęzyczne pol.-niem.-ukr., tłum. niem. Andreas Volk, ukr. Ludmiła Berbenec)
Smutki bohaterów, „Coś na progu” 2012 nr 4. (felieton)
Komisarz Maciejewski II. Kino Venus, wyd. IV, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2011. (powieść kryminalna, 352 s.)
Нецензурное убийство, tłum. Jelena Barzowa, Gajane Muradian, Moskwa, Gesharim/Mosty Kultury, 2012. (ros. przekład Morderstwa pod cenzurą)
Кинотеатр «Венера», tłum. Natalia Wiertiaczyk, Moskwa, Gesharim/Mosty Kultury, 2012. (ros. przekład Kina Venus)

2011

Komisarz Maciejewski II. Kino Venus, wyd. II, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2011. (powieść kryminalna, 352 s.)
Komisarz Maciejewski III. A na imię jej będzie Aniela, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2011. (powieść kryminalna, s. 450)
Komisarz Maciejewski I. Morderstwo pod cenzurą, wyd. III, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2011. (powieść kryminalna, s. 304)
Bóg kryminalistów, „W drodze” 2011 nr 8 (456). (esej o literaturze kryminalnej)
Eda jest..., „Gazeta Petersburska” 2011 nr 3 (129). (o poezji Edy Ostrowskiej, współautorka: Katarzyna Krzywicka)

2010

Officium Secretum. Pies Pański, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2010. (powieść, thriller polityczno-teologiczny, s. 320)
Komisarz Maciejewski I. Morderstwo pod cenzurą, wyd. II, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B., 2010. (powieść kryminalna, 296 s.)
Pasterka i kominiarczyk na motywach baśni H.Ch. Andersena. Teatr im. H.Ch. Andersena w Lublinie, premiera 27 XI 2010. (spektakl dla dzieci w reż. Daniela Arbaczewskiego)

2009

Lubelska wojna pomnikowa, „Gazeta Petersburska” 2008-2009 nr 1 (101). (esej historyczny)
Łobodowski, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2009. (artykuł edukacyjny)

2008

Komisarz Maciejewski. Kino „Venus”, Lublin, Red Horse, 2008. (powieść kryminalna, 380 s.)
90 lat Rządu Ludowego (scenariusz widowiska ulicznego), Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN i Akademia Obywatelska, Lublin, 6 IX 2008.
Lubelski tygiel, „Gazeta Petersburska” 2008 nr 8 (99). (esej historyczny)

2007

Smutek przestrzeni (aria space-operowa), „Science Fiction, Fantasy & Horror” 2007 nr 20. (opowiadanie)
Piękne jesteście, przyjaciółki moje [w:] A.D. XIII (antologia), t. I. Lublin, Fabryka Słów, 2007. (opowiadanie)
Komisarz Maciejewski. Morderstwo pod cenzurą, Lublin, Red Horse, 2007. (powieść kryminalna, 314 s.)

2006

Wąż Marlo, tom I (fragment), „Esensja” 2006 nr 3 (LV).
Wąż Marlo, tom I, Lublin, Fabryka Słów, 2006. (powieść, 424 s.)
Niewiele brakowało [w:] Tempus fugit (antologia), t. I, Lublin, Fabryka Słów, 2006. (opowiadanie)

2005

Wielki bestiariusz praktyczny: Krasnoludy; Golem, „Esensja” 2005 nr 1 (XLIII). (opowiadania, współautor: Paweł Muszyński)
Wielki bestiariusz praktyczny: Gobliny; Podwójniak, „Esensja” 2005 nr 3 (XLV). (opowiadania, współautor: Paweł Muszyński)
Tfu, pluje Chlu! czyli Opowieści z Pobrzeża, Lublin, Fabryka Słów, 2005. (zbiór opowiadań, 352 s.)
Wielki bestiariusz praktyczny: Wilkołak; Satyr, „Esensja” 2005 nr 4 (XLVI). (opowiadania, współautor: Paweł Muszyński)
Wielki bestiariusz praktyczny: Sfinks, „Esensja” 2005 nr 5 (XLVII). (opowiadanie, współautor: Paweł Muszyński)
Mons 44 [w:] Deszcze niespokojne (antologia), Lublin, Fabryka Słów, 2005. (opowiadanie)

2004

Marlo zwany Wężem, „Fahrenheit” 2004 nr XXXVIII. (opowiadanie)
Co na ziemi, to na niebie..., „Esensja” 2004 nr 6 (XXXVIII). (opowiadanie)
Wielki bestiariusz praktyczny: Wampir; Troll, „Esensja” 2004 nr 9 (XLI). (opowiadania, współautor: Paweł Muszyński)
Wielki bestiariusz praktyczny: Syreny; Gnom, „Esensja” 2004 nr 10 (XLII). (opowiadania, współautor: Paweł Muszyński)

2003

Siedemdziesiąt, osiemdziesiąt, dziewięćdziesiąt..., „Ulica Wszystkich Świętych. Miesięcznik Mail Artu” 2003 nr 9 (47). (opowiadanie)

2001

Kosmos [z serii:] Glob – odkrywanie świata, Lublin, Wydawnictwo Paweł Skokowski, 2001. (książka popularnonaukowa dla młodzieży; adaptacja na podstawie tekstu Pierre'a Bona w tłumaczeniu Kazimierza Deryło)
Księga kosmosu, Lublin, Wydawnictwo Paweł Skokowski, 2001. (książka popularnonaukowa dla dzieci; adaptacja oryginału francuskiego Émilie Beaumont i Marie-Renée Pimont)

2000

Życie literackie Józefa Czechowicza. Na marginesie wiersza „We czterech”, „Roczniki Humanistyczne” tom XLVIII, zeszyt 1 – 2000; także wersja nieco ulepszona w: Czytanie Czechowicza, praca zbior. pod red. Pawła Próchniaka i Jacka Kopcińskiego, Lublin, Wydawnictwo KUL, 2003, s. 233-242. (artykuł o lubelskim życiu literackim w międzywojniu)

1999

Wzorce estetyczne reklamy, czyli czym się żywi homo reklamans, część I: „Aida-media” 1999 nr 4 (59); część II: 1999 nr 5 (60). (artykuł o sztuce reklamy)
Kup pan emeryturę!, „Aida-media” 1999 nr 6 (61). (artykuł o sztuce reklamy)

1998

Historia nieudaczności (fragmenty), [w:] Antologia OD NOWA. Siedlecka antologia młodej prozy, Siedlce, Miejski Ośrodek Kultury, 1998.
Gdyby Mickiewicz był copywriterem..., „Aida-media” 1998 nr 6 (49). (artykuł o sztuce reklamy)
Come back Peerelu, „Aida-media” 1998 nr 10 (53). (artykuł o sztuce reklamy)

1996

Nadzwyczajna głębia uczuć (z Opowieści do trolejbusu), „Lampa i Iskra Boża” 1996 nr 10 (15). (opowiadanie).

1995

Baedecker lubelski (z Opowieści do trolejbusu), „Mała Ulicznica” 1995 nr 10. (opowiadanie)
Rozmowy z Pierrotem, „Mała Ulicznica” 1995 nr 10. (dialogi kabaretowe)
Młot na Prometeusze, czyli o szukaniu Diabła, „Brytan od Nowa” 1995 nr 17. (esej)

1994

Obsesyjny motyw babiego lata, Lublin, PoliART Studio, 1994. (powieść pijacko-przygodowa)
Nocna zmiana, „Mała Ulicznica” 1994 nr 8. (opowiadanie)
Pasja według Marcina, „Mała Ulicznica” 1994 nr 9. (dramat)
Parasolnikow, „Lampa i Iskra Boża” 1994 nr 7 (12). (opowiadanie)